بزرگترين درياچه فصلی نمک جهان (پلايا) می باشد . اين درياچه در قسمت مرکزی تا جنوبی كوير مركزی ايران گسترش دارد . ارتفاع اين درياچه از سطح آبهای آزاد به طور متوسط ۷۰۷ متر می باشد و جزو كم ارتفاع ترين نقاط در فلات ايران محسوب می شود . عمق نمک در اين درياچه بر خلاف ساير درياچه های نمک مشابه در فلات مركزی ايران بسيار نازک بوده كه از ۵ سانتيمتر تا ۱۰ متر متغير است. علت اين تفاوت حركت دائمی سفره های آبهای شور زيرزمينی و لجن های سياه لايه های زيرين می باشد كه از شكل گيری و تراكم پلتفرمهای نمک جلوگيری می كند. زمينهای اطراف اين درياچه در مناطق غربی, شرقی و شمالی بشدت باتلاقی با درصد چسبندگی زياد و در مناطق جنوبی به صورت زمينهای پف كرده می باشد. آب و هوای منطقه بسیار گرم و خشک و میزان ريزش باران در درياچه به صورت ميانگين ۲۰ ميليمتر در سال می باشد. در هنگام بارش و ورود سيلابهای زمين های اطراف به درياچه سطحی از آب سطح درياچه را فرا می گيرد. هرز آبهای ورودی به دليل شوري کويرهای اطراف اشباع از نمک هستند و به دليل گرمی بالای هوا به سرعت تبخير شده نمک خود را در درياچه باقی می گذارند. دمای هوا در گرمترين زمان به ۵۵ درجه و در سرد ترين زمان به ۲۵ درجه می رسد. ميزان رطوبت هوا در فصول گرم در حدود بسيار ناچيزی كاهش می يابد. اختلاف زياد درجه حرارت در روز و شب باعث شكسته شدن لايه نمک سطحی گشته و لايه های مرطوب زيرين از شكستهای ايجاد شده رطوبت خود را از دست می دهند كه اين عامل باعث شكل گيری چندضلعی های نمكی (پلتفورم های نمكی) می گردد. همچنين حركت لجن های سياه لايه های زيرين در اين شكل گيری ها موثر است.

این کویر از دو چاله شمالی و جنوبی تشکيل شده که وسعت چاله جنوبی ۳ برابر بزرگتر از چاله شمالی می باشد. ارتفاع از سطح دريا در چاله شمالی ۱۵ متر بيش از چاله جنوبی می باشد. ۲۰% سطح چاله شمالی را نمک سياه تشكيل می دهد، در حالی كه در چاله جنوبی اين سطح تنها ۵% می باشد. علت ايجاد اشكال تيز و انفجاری نمک سياه در اين منطقه به این دلیل است که نمک سفيد اشعه مادون قرمز خورشيد را از خود عبور می دهد. بهترين سطح برای جذب اين اشعه لجنهای سياه رنگ لايه های زيرين است. اين لجن ها در اثر جذب اين اشعه گرم می شوند و حالت انبساطی پيدا كرده و با فشاری كه بر لايه های سطحی می آورند باعث شكسته شدن لايه های سطحی و خروج آنها از زمين به سطح كوير می شوند. اين لجنهای سياه پس از خشک شدن در اثر فرسايش بادی و باران اشكال تيز و برنده ای تشكيل می دهند كه عملا حركت خودرو و چهار پايان بر روی آنها را غير ممكن می كند. دریاچه نمک خور و بیابانک در فصول بارش به صورت مخلوطی از گل رس و نمک در می آيد و در فصول خشک به صورت دريايی سفيد از نمک تبديل می شود. در سال های اخير تحقیقاتی جهت استخراج پتاس از اين درياچه صورت گرفته است و معدن پتاس خور و بیابانک تاسیس شد و اين درياچه را به بزرگترين معدن پتاس در جهان تبديل كرد.