ارومیه و قره کلیسا

دریاچه ارومیه

مشهورترین جاذبه دیدنی ارومیه، دریاچه نمک ارومیه است. این دریاچه بزرگترین دریاچه آب شور ایران و دومین دریاچه آب شور در کل جهان به شمار می رود. این منطقه زیستگاه بسیاری از گونه های جانوری و حیوانی و محل مهاجرت پرندگان مختلف است. دریاچه نمک ارومیه در ارتفاع ۱۲۶۷ متری از سطح دریا قرار دارد.

متاسفانه این دریاچه هم اکنون خشک شده است. اما هم چنان طبیعت زیبا و بکر خود را حفظ کرده است. این منطقه در مرز آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار گرفته است.

آبشار سوله دوکل ارومیه

آبشار سوله دوکل در دامنه کوه های سوله دوکل دارد و متعلق به کشور عراق و ترکیه است. به این آبشار، دیزج نیز گفته می شود. این منطقه دیدنی در جنوب غربی شهر ارومیه و روستای زیوه قرار گرفته است.

پارک جنگلی شیخ تپه

این پارک جنگلی داخل شهر ارومیه و جنوب شرقی آن و نزدیک به بلوار نبوت واقع شده است. یکی از جاذبه های توریستی این منطقه تپه شیخ است. منظره این تپه بسیار زیبا است و یک محیط بسیار مناسب جهت گذراندن اوقات فراغت است.

مارمیشو

یک دشت سرسبز با دریاچه پرآب و طبیعتی بکر منطقه مارمیشو را تشکیل داده است.

از مهم‌ترین جاذبه های تاریخی ارومیه می توان به نقاط زیر اشاره کرد:

دروازه های قدیمی اطراف ارومیه

ارومیه یکی از مهم ترین شهرهای زمان قدیم بوده است. به همین دلیل برای ایجاد امنیت هشت دروازه بزرگ در خارج شهر ساخته شده است. در این دروازه ها نیروهای نظامی مستقر می شدند. توپراق قلعه، سلماس، هازاران، بولاق، بازار باش، نوگچریان، ارک و یوردشاه نام این ۸ دروازه است.

بازار ارومیه

بازار تاریخی ارومیه یکی از زیباترین بازارهای سنتی ایران است. معماری و ساخت این بازار به دوران صفویان برمی گردد. این بازار هم چنان شکل سنتی خود را حفظ کرده است. موقعیت مکانی این بازار در ارومیه بین خیابان عسگر آبادی و امام قرار دارد.

قلعه بانک

این قلعه چهار طبقه در صومای برادوست ارومیه واقع شده است. این قلعه به شکل مخروط ساخته شده است. قلعه دم دم نیز در همین منطقه قرار گرفته است و در سال ۱۰۱۸ تاسیس شده است.

موزه ارومیه

این موزه در سال ۱۳۴۶ تاسیس شد و از اشیا با ارزش تاریخی، قدمتی و ... تشکیل شده است. موزه ارومیه در خیابان بهشتی ارومیه واقع شده است.

عمارت چهار برج

یکی از مشهورترین بناهای شهر ارومیه عمارت ۴ برج است. این بنا نخستین بار توسط رضا قلی خان بیگلر ساخته شد. این ساختمان از ۴ برج بلند تشکیل شده است.

مسجد جامع ارومیه

مسجد جامع ارومیه در نزدیکی بازار سنتی ارومیه قرار گرفته است و مربوط به دوره ایلخانیان است. معماری و گچ بری های این مسجد، شکوه هنر اسلامی را به تصویر می کشند. مسجد سردار، مسجد مناره و کلیسا حضرت مریم نیز از دیگر بناهای مذهبی و باشکوه این شهر هستند.

سه گنبد ارومیه

سه گنبد در جنوب شرقی ارومیه واقع شده است. ساخت این بنا به سال ۵۸۰ قمری باز می گردد. مهم ترین بخش سه گنبد کتیبه هایی است که به خط کوفی در آن نوشته شده است.

خانه و سازه های تاریخی

خانه های قدیمی ارومیه از دیگر جاذبه های گردشگری این شهر هستند. این خانه ها قدمتشان به دوره قاجار برمی گردد. خانه اتحادیه، انصاری، مدرسه هدایت، یخچال ۹ پله و خانه دیزج سیاوش از جمله این سازه ها هستند.

قره كليسا

 از زيباترين و پرنقش‌ونگارترين كليساهای ارمنيان در ايران قره کلیسا است که به‌عنوان اولین کلیسای جهان مسیحیت نیز شناخته می‌شود. این کلیسا روی مزار تاتائوس؛ یکی از حواریون حضرت مسیح (ع) احداث شده است و تاریخچه ساخت آن بر اساس اسناد موجود، به بعد از شهادت تاتائوس مقدس توسط جانشین پادشاه ارمنستان می‌رسد.

این كلیسا در دل شهرها و روستاهای ترک‌نشین و مسلمان‌نشین قرار دارد و تجمع سالانه مسیحیان برای برگزاری مراسم مذهبی با استقبال قابل‌توجه شیعیان منطقه همراه بوده و برخی از مردم منطقه نیز میزبان مسافران این آیین مسیحی هستند. قره کلیسا به‌دلیل داشتن معماری بی‌نظیر در تيرماه سال ۱۳۸۷ در سی و دومين نشست ميراث جهانی يونسكو در كبک كانادا، به‌همراه دو کلیسای سن استپانوس و زور زور در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.

تاتائوس یکی از حواریون عیسی مسیح بود که در حدود سال ۴۰ میلادی به دعوت «آبکار»، پادشاه ارمنستان، برای تبلیغ دین مسیحیت راهی این سرزمین شد. بعد از مرگ آبکار، فردی به نام سانادروک به پادشاهی رسید. وی به‌همراه دخترش که «ساندخت» نام داشت، دین مسیح را پذیرفتند؛ اما اندکی بعد سانادروک این دین را ترک کرد و با تاتائوس به مخالفت برخاست. در سال ۶۶ میلادی تادئوس مقدس به‌همراه ساندخت و چند نفر دیگر که به دین مسیحیت ایمان آورده بودند، به دستور این پادشاه دستگیر شدند و پس از شکنجه به قتل رسیدند و تادئوس مقدس در مکان فعلی دیر مدفون شد. بعدها روی قبر او نمازخانه كوچكی ساختند و در قرن هفتم ميلادی، اين نمازخانه به كليسای بزرگی تبديل شد.

روایت دیگری که پیرامون ماجرا وجود دارد این است که تاتائوس وقتی به ارمنستان آمد برای پیروان خود کلیسایی ساخت و وقتی که توسط سانادروک به قتل رسید او را در محراب همین کلیسا به خاک سپردند. دختر پادشاه نیز در نزدیکی این کلیسا دفن شده است که در حال حاضر آرامگاهش در نزدیکی این کلیسا قرار دارد.

کلیسای تادئوس مقدس، که نام دیگر قره کلیسا است، در زبان ارمنی «سورپ تادئوسی وانک» نامیده می‌شود. این کلیسا در بین ارمنیان به تاده مقدس معروف است و مورخان سده هشتم هجری به بعد نیز در آثار خود از آن با نام قرا کلیسا نام برده‌اند. تصور می‌شود به کار بردن واژه «قره» برای این کلیسا که در زبان ترکی به‌معنای سیاه است، به‌علت استفاده از سنگ سیاه در ساختمان آن باشد؛ هرچند زبان مردم آذربایجان تا قبل از نفوذ زبان ترکی، زبان آذری (زبان باستانی آذربایجان) بوده است و مطمئناً در ادوار پیش از سده هشتم هجری قمری، کلیسای طاطاووس نامی دیگر داشته است.

در گویش‌های تاتی و هرزنی که از زبان آذری هستند واژه‌های «کله» یا «کالا» به معنی «بزرگ» است. قرا در زبان ترکی آذری به معنی بزرگ است و خود تغییر یافته واژه «کلان» است؛ بنابراین قرا کلیسا در اصل «کارا کلیسا» یا «کالا کلیسا» بوده است. از آن جایی که ارمنی‌ها به دیرها، مجتمع فرهنگی، هنری، ادبی و دینی «وانک» می‌گویند، وانک تاتووس همانند سایر وانک‌های ارمنی‌ها، محل اجتماع طلاب و خطاطان و خوش‌نویسان، فلاسفه، مورخان و دانشمندان بود و کتابخانه وانک نیز مورد استفاده آنان قرار می‌گرفت و کلمه وانک با مفهوم نام آذری کلیسا «کارا» کاملاً مطابقت دارد؛ در حال حاضر نیز این کلیسا به نام «قرا کلیسا» یا «قره کلیسا» معروف است.

از جمله مهم‌ترین شاخصه‌های قره كلیسا می‌توان به تزیین این اثر باستانی با داستان‌های شاهنامه اشاره كرد كه زیبایی خاصی به این اثر بخشیده است. تکنیک و حجم‌پردازی این کلیسا نیز در نوبه خود از کم‌نظیرترین پرداخت‌های هنرهای تجسمی است. نقش برجسته‌های کلیسا در نهايت زيبايی، ظرافت، تناسب و با مضامين مرتبطی به دست هنرمندان باذوق، باتجربه و بامهارت اجرا شده‌اند.

مساحت قره کلیسا ۶,۲۸۵ متر مربع است که با دیوارهای بلند و برج و بارو محصور شده و شباهت بسیاری به کلیسای «اچمیادزین» ارمنستان دارد. این کلیسا دو بخش دارد که بخش قديمی با سنگ‌های تراشيده و سياه و بخش جديد نيز با سنگ‌های سفيد ساخته شده و با دو گنبد زیبا در اندازه‌های ۲۴ و ۱۸ متر مزین شده است.

کلیسای جامع طاطاووس مقدس شامل مجموعه‌ای از فضاهای جانبی مشتمل بر دو حیاط شرقی و غربی و ۴۷ اتاق است که به راهبان، طلبه‌ها، محققان و نویسندگان، نگهبانان کلیسا و کتابخانه آن تعلق داشته است. علاوه بر آن، زیرزمین کوچکی نیز در زیر اتاق‌ها قرار دارد و فضاهای کوچکی نظیر ناهارخوری، آشپزخانه، آسیاب، عصارخانه، دخمه‌ای برای نگهداری غذا و فضاهای دیگری داگر به مقطع کلیسای طاطاووس نگاه کنید، تمام بنا به‌صورت یک ساختمان واحد دیده می‌شود. برخلاف معابد اولیه ارمنی‌ها که به‌شکل مربع است، این کلیسا مستطیل شکل است. قسمت شرقی آن با سنگ سیاه ساخته شده و تنها قسمتی است که از زلزله ۱۳۹۱ میلادی محفوظ ماند و شامل محراب و اتاق‌های جانبی و محوطه جلو محراب و گنبدی کوچک است.

قسمت خارجی قره کلیسای ماکو، دارای طرح‌های معماری جالب و زيبایی شامل نقش‌های گل و بوته، تصاوير انسانی، شکل حيوانات و نقوشی مشتمل بر وقايع داستانی است. با توجه به ویژگی‌های معماری در این بنای تاریخی، وجود دیوارهای دفاعی پیرامون کلیسا و ورودی اصلی آن، این بنا حکم قلعه نیز دارد. در چهار جهت قلعه، پنج برج دیده‌بانی به‌شکل یک قوس قرار گرفته است.

قره کلیسا در طول زمان بارها غارت و تخریب شده و به‌دلیل بلایای طبیعی مانند زلزله، آسیب فراوانی دیده است. یورش مغولان و جانشینان آن‌ها، حمله تیمور لنگ، حمله سپاه عثمانی و جنگ‌های داخلی آذربایجان، خسارت زیادی به این بنا وارد کرده است. نخستین بار هنگام حمله چنگیزخان مغول بخش وسیعی از قره کلیسا تخریب شد؛ اما در زمان حکومت هلاکوخان این کلیسا به همت خواجه نصیرالدین طوسی مرمت شد.

همچنین بر مبنای کتیبه‌ای که در کنار محراب بخش قدیمی کلیسا موجود است، در قرن ۱۴ میلادی (سال ۱۳۱۹ میلادی) زلزله مهیبی بنای این کلیسا را تخریب می‌کند و بنای موجود توسط اسقف زاکاریا و دو تن از برادران او به نام‌های پطروس و سرکیس در دوره زمانی ۱۰ ساله تعمیر و بازسازی شده و در سال ۱۴۰۱ میلادی بار دیگر درهای کلیسا به روی زائران گشوده می‌شود. همچنین کلیسا در سال ۱۶۹۱ میلادی با سنگ‌های سیاه و در سال ۱۸۱۰ میلادی به دستور «سیمون بزنونی»، اسقف ماکو با سنگ‌های سفید بازسازی شد.

دریاچه زیبای دالامپر:

دریاچه دالامپر ارومیه یکی از جاذبه‌های گردشگری است که افراد زیادی را در روزهای گرم تابستان به این منطقه خوش آب و هوا می‌کشاند. شرایط زمین‌شناسی خاصی که در این منطقه وجود دارد و یخچال‌های طبیعی، باعث شده است تا دریاچه‌ای طبیعی بر فراز کوه دالامپر به وجود آید. دیدن این جاذبه بی‌نظیر برای گردشگران ایرانی و خارجی بسیار جذاب است و همین امر هم سبب شده تا افراد زیادی به این قله کله سفید و برفی بروند. جالب است بدانید که کوه دالامپر که این دریاچه را در خود جای داده است، در مرز بین سه کشور ایران، عراق و ترکیه قرار دارد و می‌توان از فراز کوه نقاطی از سه کشور را دید.

مناطق گردشگری مختلفی مانند دشت‌های سرسبز و پر گل اطراف، کوه زیبای دالامپر و دیدن مناظر طبیعی از بالای کوه همگی مزید بر علت شده است تا از لحظه لحظه حضور خود در این منطقه لذت ببرید. این منطقه در ۴۵ کیلومتری شهر ارومیه و ۳۵ کیلومتر منطقه اشنویه قرار گرفته است. البته به علت دمای پایین هوا و اقلیم منطقه، دریاچه دالامپر ارومیه را باید در فصل تابستان برای گردشگری انتخاب کنید.

این دریاچه برای افرادی که عاشق کوهنوردی هستند یک منطقه رؤیایی و جذاب است تا علاوه بر کوهنوردی، از دیدن دریاچه هم لذت ببرند و ساعاتی را در کنار این جاذبه بی‌نظیر مأوا گزینند.

مسیر دسترسی به دریاچه دالامپر ارومیه:

پس از این که بلیط تهران ارومیه را گرفتید و عازم سفر شدید، بهتر است که یک روز صبح را برای رفتن به دریاچه دالامپر برگزینید تا سر فرصت از دیدن این جاذبه بی‌نظیر لذت ببرید. مسیر رسیدن به این دریاچه که بالای کوه دالامپر واقع شده است، کوهستانی و خاکی است. ابتدا باید از جاده ارومیه به سمت اشنویه بروید. از سه راهی آغ بلاق به سمت روستای دیزج مسیر خود را طی کنید. سپس به روستای سوله دوکل می‌روید. مسیر بسیار خوش منظر و طبیعتی بی‌نظیر دارد. در این مسیر از آبشار سوله دوکل هم می‌گذرید. پس از آبشار، حدود ۱۰ کیلومتر جاده خاکی دارید. سپس باید حدود یک ساعت کوهنوردی لذت‌بخش در دل طبیعت را تجربه کنید. سپس به بالای کوه می‌رسید و در مقابل خود یک دریاچه زیبا می‌بینید که در دل طبیعت روبرویتان قد علم کرده است.