وسعت دریاچه ارومیه حدود 4600 کیلومتر مربع است که از این نظر بزرگ‏ترین دریاچه داخلی ایران به شمار می‏ رود که از شمال به حوضه ارس، از جنوب به کوه‏های کردستان، از غرب به کوه‏های مرزی ایران و ترکیه و از شرق به کوه‏های سهند و سبلان منتهی می‏ شود. طول تقریبی دریاچه ارومیه در حدود 135 تا 150 کیلومتر و عرض‏ آن برابر 15 تا 50 کیلومتر است. این دریاچه با دارا بودن 220 تا 280 گرم در لیتر از نمک‏های گوناگون به صورت محلول، در ردیف یکی‏ از مهم‏ترین دریاچه‏ های فوق اشباع از نمک محسوب‏ می‏ شود. گنجایش دریاچه ارومیه حدود 12 میلیارد مترمکعب برآورد شده‏ و عمق متوسط آن 4 متر است. عمق دریاچه در قسمت شمالی بین 5 تا 6 متر و در قسمت جنوبی و جنوب غربی به 14 تا 17 متر می ‏رسد. 15 تغییر سطح آب دریاچه در ایام سال کاملا محسوس است. در فصل‏ تابستان، آب دریاچه حدود یک متر پائین می‏رود، به‏ طوری که از مساحت دریاچه، حدود 150 کیلومتر مربع آن خشک می‏ شود و در سواحل دریاچه، زمین‏های باتلاقی شکل می‏ گیرد.

در این دریاچه مجموعا 102 جزیره و صخرهء سنگی وجود دارد. جزیره ‏های بزرگ‏ و معروف آن از جمله قویون داغی(کبودان)، اشک داغی، اسپیر، آرزو یکی از جزایر آهکی واقع در شرق دریاچه ارومیه(مشت عثمان) و شاهی(اسلامی) روی هم رفته به 32640 هکتار می‏رسد که در این‏ بین، جزیره کبودان بزرگ‏ترین آن‏ها و تنها جزیره این دریاچه است که‏ در طول سال آب شیرین دارد. علاوه بر این جزیره ‏ها که در میان وسعتی‏ از آب شور دریاچه، در اثر بارش باران‏های بهاری و پائیزی و وجود خاک حاصلخیز، حیات گیاهی و جانوری متنوعی دارند و چهره و چشم‏انداز کم‏ نظیری را به وجود آورده‏ اند.

دره‏ های موجود در جزایر دریاچه ارومیه به عنوان‏ زیستگاه اصلی حیات‏ وحش از دیگر جاذبه‏ های گردشگری دریاچه ارومیه هستند. این دره ‏ها عبارتند از دره جزیره کبودان، دره ‏های رزرا، قوچ دره‏سری و(دره قوچ)، جن‏دره‏سی(دره جن)، گوله دره‏سی، شکارگاه، قره‏ داغ بزرگ و قره ‏داغ کوچک که به دلیل وجود چشمه‏ های‏ آب شیرین، پوشش گیاهی نسبتا خوب، سنگ آب‏ها، دوری از محل‏ ساختمان‏ها و مسیر حرکت شناورها، بهترین زیستگاه‏های قوچ و میش‏ ارمنی، پلنگ و انواع پرندگان بومی و مهاجر هستند. در جزیره اشک، دره‏ های زرشک‏دره، کت دره‏سی، داغداغان، شور دره‏لار(دره‏های شور)، بایگوش دره‏سی(دره جغد) و دره امیرخان که به علت دارا بودن پوشش گیاهی بسیار خوب و سنگ آب‏های عمیق، مهم‏ترین زیستگاه گوزن زرد ایرانی هستند. در دامنه‏های شمالی و جنوبی جزیره اسپیر، دره‏های سرسبز، اسکله و کت دره‏سی با انبوه درختان و درختچه‏ ها، منبع ذخیره آب 50 مترمکعبی و ده منبع آب چشمه طبیعی که زیستگاه اصلی گوزن‏ های‏ مهاجر هستند.