استان خراسان رضوی

اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮی، ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ و اﺻﻠﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎﻧﻮن زﯾﺴﺘﯽ در ﺷﺮق ﮐﺸﻮر ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﮐﺰ ﺛﻘﻞ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، اﻗﺘﺼﺎدی و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﺸﻮر در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ، ﺣﯿﺎت ﭘﺮﺑﺎری را ﻣﯽ ﮔﺬراﻧﺪ. اﯾﻦ اﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ در ﺑﺮداﺷﺘن ﯾﮑﯽ از ﻣﮑﺎﻧﻬﺎی ﻣﻘﺪس ﺷﯿﻌﯿﺎن، ﺣﺮم ﻣﻄﻬﺮ رﺿﻮی، و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺠﺎورت ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺗﺮﮐﻤﻨﺴﺘﺎن و اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ رواج ﮔﺮدﺷﮕﺮی دﯾﻨﯽ روﻧﻖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ و ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻮق اﻟﺠﯿﺸﯽ، اﻫﻤﯿﺖ و اﻋﺘﺒﺎر ﻓﺮاواﻧﯽ دارد. اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮی، ﻗﺴﻤﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﺧﺮاﺳﺎن ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﺳﺖ. ﺳﺮزﻣﯿﻨﯽ ﮐﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻮاﺣﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺴﺘﺮده ای را در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻗﻠﻤﺮوﯾﯽ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. اﻣﺎ اﻣﺮوزه ﺑﺨﺸﯽ از آن ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮی، ﺷﻤﺎﻟﯽ و ﺟﻨﻮﺑﯽ و ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎﯾﯽ از اﺳﺘﺎﻧﻬﺎی دﯾﮕﺮ، در ﮐﺸﻮر اﯾﺮان واﻗﻊ اﺳﺖ. ﺧﺮاﺳﺎن، ﯾﮑﯽ از ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎی ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﺗﻤﺪن ﺑﺸﺮی ﺑﻮده و ﭼﻪ در دوران ﻫﺎی ﮐﻬﻦ و ﭘﯿﺶ از اﺳﻼم و ﭼﻪ در دوراﻧﻬﺎی اﺳﻼﻣﯽ، ﻣﺮدﻣﺎﻧﯽ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺳﺨﺘﮑﻮش در آن ﻣﯽ زﯾﺴـﺘﻧﺪ ﮐﻪ در ﭘﯿﺪاﯾﺶ و ﮔﺴﺘﺮش داﻧﺶ و ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﭘﺪﯾﺪ آوردن ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻤﺪﻧﯽ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺰاﯾﯽ اﯾﻔﺎ ﮐﺮده اﻧﺪ. اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺣﻮادث ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﻣﻬﻢ و ﻣﺘﻌﺪدی را از ﺳﺮ ﮔﺬراﻧﺪه اﺳﺖ. اﻣﺮوزه ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮی ﯾﮑﯽ از ﻏﻨﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎی ﺧﺮاﺳﺎن ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮑﯽ از ﻣﻌﺘﺒﺮﺗﺮﯾﻦ و ﻋﻤﺪه ﺗﺮﯾﻦ اﺳﺘﺎن ﻫﺎی ﮐﺸﻮر ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ، ﺑﻪ ﺣﯿﺎت ﭘﺮﺑﺎر ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﯽ دﻫﺪ.

صنایع دستی

ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳـﺘﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮی ﯾﮑﯽ از زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﺟﺎذﺑﻪ ﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر می آیند. با توجه ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﺎ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺎرﮔﺎه ﻣﻘﺪس ﺣﻀرت اﻣﺎم رﺿﺎ(ع) در اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ، ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان زﯾﺎدی از ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر در اﯾﻦ اﺳﺘﺎن ﺳﺎﮐﻦ ﺷﺪه اﻧﺪ. ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻟﺤﺎظ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺑﯿﺸﺘﺮ رﺷﺘﻪ ﻫﺎی ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﯽ در اﯾﻦ ﺧﻄﻪ وجود دارد. همچنین سالانه ﻣﯿﻠﯿﻮن زاﺋﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﻬﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺑﺎزار ﻓﺮوش را در ﮐﺸﻮر ایجاد نماید. از مجموع 295 رﺷﺘﻪ ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﯽ در ﮐﺸﻮر ، 70 رشته در خراسان رضوی فعال می باشد. برخی از این صنایع دستی همچون ﺳﻨﮓ ﺗﺮاﺷﯽ، سفالگری، فیروزه تراشی، ابریشم بافی، تولیدات چرمی دست دوز، گلیم بافی، سبد بافی، زیور آلات سنتی و در اﺳـﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن رﺿـﻮی ﺟﺰء صنایع بومی و محلی این خطه به شمار می آیند. فیروزه تراشی از هنرهای اصیل، مهم و با اهمیت ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﺪوده ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﯾﮋه آن ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﺎی ﻣﺸﻬﺪ، ﻧﯿﺸﺎﺑﻮر و ﺷﻬﺮ ﻓﯿﺮوزه اﺳﺖ.

سوغات و گیاهان دارویی

زﻋﻔﺮان ﯾﺎ ﻃﻼی ﺳﺮخ، اﻧﻮاع ﻓﺮش و ﮔﻠﯿﻢ، ﻣﺤﺼﻮﻻت اﺑﺮﯾﺸﻤﯽ، ﻧﻤﺪ، ﭘﯿﮑﺮه های سنگی، سنگ فیروزه و ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺤﺼﻮﻻت دﯾﮕﺮ از ﺟﻤﻠﻪ  ﮔﯿﻮه، ﭼﺎروق، اﻧﻮاع ﻣﻬﺮ و ﺗﺴﺒﯿﺢ و ﺑﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺸﺎنه های ﻣﺬﻫﺒﯽ از ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﯾﻦ ﺳﻮﻏﺎت و ﻫﺪاﯾﺎی ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮرﺷﯿﺪ اﺳﺖ. ﮐﺸﻤﺶ و ﭼﺎدر ﺷﺐ ﮐﺎﺷﻤﺮ، زﯾﺮه و ﺧﺮﺑﺰه ﺗﺎﯾﺒﺎد، ﻋﺴﻞ ﭼﻨﺎران، ﮔﯿﻮه و اﻧﺎر ﺑﺮداﺳﮑﻦ، ﻗﺮوت و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻟﺒﻨﯽ درﮔﺰ ﻫﻤﮕﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪاﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺮﯾﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﺧﺎﻃﺮات ﺳﻔﺮ زاﺋﺮان و ﮔﺮدﺷﮕﺮان ﻣﯽ اﻓﺰاﯾﯿﺪ. ﺳﻄﺢ ﮐﺸﺖ گیاهان دارویی در کشور 35 هزار هکتار است که خراسان رضوی 36 درصد سطح کشت این محصولات را در اختیار دارد. ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺳﺒﺰوار ﺑﺎ دارا ﺑﻮدن 68 درصد اراضی کشت گیاهان دارویی این اﺳﺘﺎن ﺳﺮآﻣﺪ ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻘﺎط اﺳﺖ و ﺧﺎﮐﺸﯿﺮ، ﮔﻞ ﮔﺎوزﺑﺎن، زﯾﺮه ﺳﺒﺰ، ﻧﻌﻨﺎع ﻓﻠﻔﻠﯽ، ﻣﺮزه، ﺧﻮرداﻧﻪ، ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺑﯿﺎن و آلوئه ورا از ﺟﻤﻠﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ ﮐﺸﺖ ﺷﺪه در ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮی ﺑﻪ ﺷﻤﺎر می رود. آویشن، گل ختمی، شاه تره اﺳﻔﺮزه و ﺑﺎدام ﺗﻠﺦ ﻧﯿﺰ از ﺟﻤﻠﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮی اﺳﺖ.