آرامگاه چلبی اوغلو | آرامگاه شیخ براق

در پانصد متری جنوب غرب سلطانیه، بنای آرامگاهی وجود دارد که در گویش محلی کچه بورک ( کلاه نمدی ) گفته می شود. کتیبه های برجای مانده بنا، همچنین سبک معماری و شیوه های تزئینی بکار رفته نشان می دهد که این بنای تاریخی متعلّق به عارف بنام این زمان، شیخ براق بابا از بزرگان مسلک مولویه و از خاصان در بار سلطان محمد خدابنده در دوره ایلخانی است.

همچنین  باستان شناسان و محقّقان، این مجموعه را به سلطان چلپی منسوب نموده و تاریخ احداث بنا را سال 728 هجری قمری بیان نموده اند. مقبره شیخ براق یا چلپی اوغلو که در کنار آن خانقاهی مربوط به همین دوره وجود دارد از نوع مقابر برجی شکل قرون میانی اسلامی است و قابل مقایسه با مقبره امام زاده جعفر اصفهان می باشد. از جمله ویژگی های تزئینی این بنا طاق نماهای هشتگانه با عملکرد های چند جانبه ای (استاتیکی و زیبایی شناسی) است، که طرح های آجر چینی سطوح هر یک از طاق نماها زیبا و متفاوت با یکدیگر بوده همچنین محرابی هایی با تزئینات مقرنسی از نوع روی هم افتاده در نمای خارجی این خانقاه از دیگر جلوه های هنری آن می باشد.

 مقبره ی شیخ براق یا چلبی اوغلو ،با نقشه ی هشت گوش ،در بخش جنوبی خانقاه و احتمالا"درون فضای محصوری قرار داشته است هر چند به نظر می رسد این دو بنا در یک زمان ساخته نشده است، امّا فاصله ی زمانی هم نداشته اند ارتفاع این بنا 17 متر، طول هر ضلع از بیرون 16/4 و قطر بنا 6/7 متر است.

برای ساخت بنا ابتدا سه ردیف سنگ سبز تراشیده شده، چیده شده است و سپس آجرچینی دیوارها با سبک زیبای آلت و لغت و کاربندی تا سطح 5/2 متری اجرا شده است. از این ارتفاع به بعد، فرم آجرچینی ساده شده و تفاوتی اساسی با بخش تحتانی به وجود آورده است. هر ضلع خارجی مقبره ،با طاق نماهای زیبایی با قوس ها ی پنج و هفت کند نماسازی شده اند. بر بالای این طاق ها ،گنبدی آجری با ساقه ای نسبتا" بلند استوار شده است. این گنبد، ازدیوارها ی خارجی کمی عقب تر است و روی پایه ای شانزده ضلعی قرار گرفته است.

درگاه­ها ،از قطعات سنگ تراشیده ساخته شده و کف بنا نیز از قطعات سنگ فرونشانده در آهک سنگفرش شده است .در این کف، سوراخی جهت دسترسی به سرداب زیرین تعبیه شده است. در این سرداب، قبر سلطان در وسط قرار دارد و اجساد مریدان با توجه  به درجه و مراتب آنها در گرداگرد آن قرار داده شده است. محوطه ی داخلی مقبره شامل اتاق هشت گوش ساده ای به اضلاع 75/3 متر است. دیوار ها کاملا"ساده و در میان هر ضلع  آن، طاق نما و طاقچه ی بلندی به ضلع 75/1 و ارتفاع 3 متر به چشم می خورد . دیوارهای داخلی اضلاع مقبره ،از یک قشر گچ پوشیده شده است. در ورودی ، رو به طرف شمال است. در سمت جنوب نمای داخل ،محراب بسیار جالبی با مقرنس های گچبری دیده می شود. طاق نماهای اضلاع داخلی در زیر گنبد، به 16 ضلع تبدیل شده و سپس دایره ی گنبد بر روی آن قرار گرفته است که نور گیرهای بالای ترنبه ها ،بر گریو گنبد تعبیه شده است و نور داخل را فراهم می سازد. این بنا در بخش فوقانی – خاصه گنبد – فاقد تزیینات لازم از جمله پوشش کاشی است و چنین به نظر می رسد که بعد از اینکه مقبره را تا ارتفاع 5/2 متری ساخته اند ،تحوّلاتی که شاید مرگ سلطان یا دیگر تحولات سیاسی بوده ،سبب شده است که ساختمان مقبره را با سرعت بیشتر و تزیین کمتری بسازند.

مقبره دارای حیاطی با دو در بوده؛ یکی در قسمت جنوبی و دیگری در منتهی الیه دیوار شرقی که هر دو در دوره های بعد به وسیله ی سنگ های نامنظم و بدون ملاط مسدود شده است .در قسمت جنوب غربی حیاط نیز آثار دو زیرزمین کشف گردیده که به نظر می رسد محل مقابر بوده است. پلان معماری این مجموعه با الهام از عقاید و مراتب صوفیه طراحی و هر یک از فضاها با عملکردی خاص، اجرا شده است.

واحد نخستین در قسمت ورودی به مرتبه فقرا اختصاص داشته، طالبان جنت، مرتبه بعدی این فرقه، در زوایای قسمت ورودی جای گرفته اند.

حجرات انفرادی صحن مرکزی با دارا بودن درهای کوتاه، محل ریاضت مریدان را با توجه به مراتب آنها تشکیل می­داده است. صحن خانقاه، محل سماع جمعی بوده که سلطان در وسط و مریدان در گرداگرد آن حلقه می زده اند و بدین ترتیب حلقه ذکر بر پا می گردیده است. احتمالاً واحدهای جنوبی خانقاه به عنوان کلاس های آموزشی و فضای واقع در طرفین ایوان جنوبی، محل حلقه ذکر زمستانی بوده است. سبک قبر سلطان چلبی در این آرامگاه اهمیتی بسزا دارد، از این نظر که این قبر، حلقه ذکر صوفیه را تداعی می کند. بدین معنی که داخل مقبره به فضاهایی تقسیم گردیده، که جسد سلطان در وسط دفن شده و اجساد مریدان با توجه به درجه و مراتب آنها، در گرداگرد آن قرار داده شده اند. بحث در باب انتساب این بقعه به سلطان چلپی هنوز مفتوح است، علت تغییر در سبک آجر چینی، قابل بحث و بررسی بوده و بالاخره ارتباط خانقاه با مقبره می بایستی به طور متقن روشن گردد.

جهت دیدن آرامگاه چلبی اوغلو میتوانید با زدن روی لینک زیر، با تور زنجان گردی همراه شوید:
www.mahbantour.com/destination/zanjan-city-to-soltanieh-city

از نقطه نظر کاربران درباره آرامگاه چلبی اوغلو | آرامگاه شیخ براق
نام شما