شهر تاریخی و زیرزمینی اویی

در شهر تاریخی نوش آباد از توابع شهرستان آران و بیدگل، شهری در زیرزمینی به نام " اویی" وجود دارد که برای همگان شگفت‌ انگیز است. شهر زیرزمینی نوش آباد، با معماری دست‌ کند، یکی از آثار منحصر‌ به‌ فرد ایران و جهان است. در 10 کیلومتری شمال کاشان، شهری است که صاحب کتابِ «تاریخ قم» آن را اقامتگاه انوشیروان، پادشاه ساسانی خوانده و انوش آباد نامیده است و باستان شناسان معتقدند این محل از مراکز عمده مسکونی فلات ایران بوده است.
شهر زیرزمینی نوش‌ آباد اثری منحصر به‌ فرد است که در عمق حدود 14 متری زیرزمین واقع شده و 18 متر طول دارد. اثری دست‌ کند که به آن «اویی» می‌گویند و بیش از 1500 سال قبل با کاربری جان‌ پناه در دل کویر ساخته شده‌ است. آثار معماری به‌ دست‌ آمده تاکنون در سه طبقه، شامل راهروهای باریک به همراه اتاق‌ های چهارگوش با طاقچه‌ های ایجادشده در دیوارهاست و ارتباط بین طبقات به‌ وسیله چاه‌ های عمودی حفر شده با عمق 5 تا 7 متر است که با توجه به آثار و شواهد به‌دست‌آمده، تاریخ ایجاد معماری دست کن نوش آباد به دوره ساسانی می‌ رسد. ورودی شهر زیرزمینی نوش آباد، راهرویی باریک به اندازه یک نفر است. زمانی که به داخل شهر وارد می‌شوید، بوی خاک مرطوب به مشام می‌ آید. دالان‌ های تنگ با ارتفاعی کمتر از یک انسانِ ایستاده، تو را به بخش‌های داخلی شهر می‌رسانند. فضاهای در نظر گرفته شده برای شهر در حد فضاهای ضروری است و سیستم تهویه‌ آن بر اساس اختلاف فشار هوا با سطح زمین کار می‌کند که گردش و تصفیه هوا برای تنفس را در آن امکان‌پذیر می‌سازد. حجره‌ های کوچک، سرویس‌های بهداشتی ابتدایی، فضاهای پناهگاهی، تونل‌ های ارتباطی و تهویه هوا و چاه‌ های آب ازجمله‌ فضاهای این شهر زیرزمینی است. طبق نظر کارشناسان، کندن این تونل‌ ها در خاک رسی منطقه کاری مشکل و طاقت‌ فرسا بوده و با توجه شیارهایی که در بدنه و سقف تونل موجود است ظاهراً برای کندن خاک بر سر تیغه‌ی کلنگ‌ ها الماس نصب می‌ کردند.

حدود 60 سال پیش، سیلاب عظیمی نوش آباد را فرا گرفت که در اثر آن تمام دالان‌ها و اتاق‌های شهر زیرزمینی پر از گل شد و به این ترتیب برای سال‌های طولانی این شهر در زیرزمین مدفون ماند تا اینکه در سال 1381 به‌صورت کاملاً اتفاقی توسط فردی که قصد حفر چاه در منزل خود داشت مجدداً کشف شد. پس از سال 81 کاوش‌های باستان‌شناسی پرده از اسرار شهر زیرزمینی برداشت اما بخش‌هایی از این شهر گرفتار فاضلابِ خانه‌های نوش‌آباد شده بود؛ مشکلی که هنوز به‌تمامی از بین نرفته و امکان کاوش بیشتر و کشف ناشناخته‌های بیشتر شهر را از بین برده است. اویی آوایی است که احتمالاً در زیرزمین و میان تالارهای تودرتوی شهر با آن یکدیگر را صدا می‌زدند. سیستم دفاعی شهر خیره‌کننده است. در این سیستم بدون استفاده از سلاح و تنها به‌ واسطه معماری و شکل‌ بخشی به ابعاد و ایجاد زیرگذرها و نشیمن‌ گاه‌ های دفاعی، ساختاری تدافعی و درنهایت مغلوب کننده ایجاد شده است. می‌گویند تاریخ پیدایش این پناهگاه زیرزمینی به زمان حمله اعراب به ایران برگشته و در زمان حمله‌ مغولان از آن به‌طور گسترده‌ ای استفاده می‌ شده است. شهر زیرزمینی اویی در سه طبقه کنده شده است اما این بدین معنی نیست که سه طبقه روی هم قرار گرفته باشد بلکه در سه تراز مختلف تا عمق 18 متری زمین کنده شده است. شهر زیرزمینی نوش آباد با وسعت و پیشینه تاریخی خود، اثری فراتر از مراکزی است که به‌عنوان شهر زیرزمینی در "کوبرپدی" استرالیا یا  "کاپادوکیه" ترکیه یا "ونکوور" کانادا معرفی شده‌ اند. این شهر زیرزمینی امروز به یکی از مراکز تفریحی و گردشگری نوش‌ آباد تبدیل شده است. شهری که هنوز رازهای سر به‌ مهر دارد و کسی نمی‌ داند در آن‌ سوی تونل‌ های دست‌ کندی که تا امروز کشف شده، چه چیزی نهفته‌ است.

از نقطه نظر کاربران درباره شهر تاریخی و زیرزمینی اویی
نام شما