تبریز و ارسباران

جاذبه های شهر تبریز

شهر تبریز به‌واسطه وجود بناهای تاریخی، فرهنگی و طبیعی بسیاری که دارد یکی از قطب‌های اصلی گردشگری ایران به حساب می‌آید. بی‌شک مسافرانی که به قصد تفریح به این شهر سفر می‌کنند، علاقه دارند از جاذبه های تبریز بازدید کنند. شما هم می‌توانید با دیدن اماکن تاریخی و ارزشمند تبریز و عکاسی در کنار جاذبه‌های کم‌نظیر این شهر، خاطرات به‌یادماندنی از این شهر به یادگار داشته باشید. جاذبه های گردشگری تبریز آنقدر زیاد است که نمی‌توان یک‌جا به همه آن‌ها رسید اما دو مورد از مهم ترین جاذبه های شهر تبریز را به شما معرفی می‌کنیم:

بازار بزرگ تبریز

این بازار قدیمی با یک کیلومترمربع وسعت، بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده دنیا است؛ بازار بزرگ تبریز به عنوان یکی از جاذبه‌های تاریخی در فهرست میراث یونسکو قرار گرفته است. در این بازار تعدادی کاروان‌سرا، مسجد و مدرسه با نمای آجری و گنبدهای زیبا ساخته شده که نظر هر گردشگری را به خود جذب می‌کند.

بازار تبریز در زمان جاده ابریشم از اهمیت تجاری بالایی برخوردار بود و کسب‌وکار بازار در دوران حکومت صفویان رونق گرفت. بازار قدیمی تبریز در سال ۱۱۹۳ هجری قمری بر اثر یک زلزله دلخراش تخریب شد، ولی به دستور حاکم تبریز (نجف‌قلی خان دنبلی) بازسازی شد. موضوعی که جذابیت این بازار قدیمی را دوچندان کرده، خریدوفروش و کسب‌وکارهای سنتی مردم تبریز است، فعالیت کسبه بازار به حفظ اصالت و هنر دیرینیه ساکنان تبریز کمک کرده است.

خانه مشروطه شهر تبریز

این بنای تاریخی در یکی از محله‌های قدیمی شهر واقع شده و در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده. این عمارت متعلق‌به حاج مهدی کوزه کنانی بوده که به سبک معماری دوران قاجار ساخته شده. در موزه خانه مشروطه تندیس‌ها، وسایل ارزشمندی مثل سلاح کمری ستارخان و اسناد تاریخی برای بازدید عموم قرار گرفته و سالانه گردشگران زیادی از موزه مشروطه تبریز بازدید می‌کنند.

مسجد کبود

از جاذبه های تبریز می‌توان به مسجد تاریخی کبود اشاره کرد. این مسجد باشکوه در قرن نهم هجری قمری در زمان ابومظفر جهانشاه قراقویونلو به دستور دخترش (صالحه) ساخته شد. این بنا هم مثل بازار بزرگ تبریز، در زلزله سال ۱۱۹۳ هجری قمری آسیب شدیدی دید که در پنج دهه گذشته، قسمت‌هایی از آن بازسازی شده است. با وجود این ویرانی، چیزی از زیبایی و شکوه مسجد کبود کم نشده و کاشی‌ها و خطاطی‌های به جای مانده از هنرمندان از این مسجد یک بنای کم‌نظیر ساخته است.

مسجد تاریخی جامع

مسجد تاریخی جامع از جاذبه های تبریز به‌شمار می‌رود که مربوط به دوران سلجوقیان تا دوره قاجار است. در این مسجد، اوج هنر و معماری هنرمندان آن زمان به وضوح دیده می‌شود. از زیباترین سازه‌های مسجد جامع تبریز کاشی‌کاری و گلدسته‌های این بنا هستند. این مسجد هم مثل دیگر بناهای تاریخی تبریز بر اثر زلزله‌ها دچار خرابی شده که البته در طی سالیان گذشته مرمت شده است. این بنای تاریخی در سال ۱۳۱۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

مقبره الشعرا (قبرستان سرخاب)

تاریخچه این قبرستان قدیمی به پیش از قرن هشتم هجری قمری برمی‌گردد. مقبره‌الشعرا پس از ویرانی بر اثر زلزله تا سال ۱۳۵۰ تقریبا متروکه ماند. برای طراحی ساخت دوباره این اثر مسابقه‌ای برگزار شد که در آن مسابقه غلام‌رضا فرزان‌مهر برنده شد و معماری این اثر بی‌نظیر هم‌اکنون به عنوان یکی از نمادهای مهم تبریز شناخته می‌شود. در قبرستان سرخاب بیش از ۴۰۰ فرد مشهور که اغلب شاعر بوده‌اند، آرام گرفته‌اند. از مشهورترین افراد این قبرستان می‌توان حکیم اسدی طوسی و سید محمدحسین بهجت تبریزی (شهریار) را نام برد. مقبره‌الشعرا یکی دیگر از جاذبه های تبریز به حساب می‌آید و بازدید از آن به‌خصوص برای دوست‌داران اهل ادبیات پیشنهاد می‌شود.

ارگ علیشاه (ارگ تبریز)

بنای اصلی ارگ تبریز به قرن هشتم میلادی مربوط به دوره ایلخانیان برمی‌گردد. این بنا ابتدا به قصد مسجد احداث شد که بر اثر ریختن سقف در حین ساخت و مرگ علیشاه نیمه‌کاره ماند. در زمان جنگ میان ایران و روسیه مصادف با حکومت قاجار، حدفاصل سال ۱۸۰۴ تا ۱۸۲۴ میلادی از ارگ تبریز یک دیوار (قلعه) نظامی ساخته شد. این اثر تاریخی در سال ۱۳۱۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و امروزه فقط دیوار جنوبی ارگ برجای مانده است.

مسجد صاحب الامر (مسجد شاه طهماسب)

شاه طهماسب اول صفوی، در آغاز سلطنت دستور ساخت مسجد صاحب الامر را صادر کرد. این مسجد یک گنبد و دو مناره بلند داشت که در سال ۱۴۰۵ به دستور سلطان مراد چهارم عثمانی تخریب شد. پس از این حادثه در زمان شاه سلطان حسین صفوی توسط وزیر وقت آذربایجان میرزا محمد ابراهیم تعمیر و بازسازی شد. این مسجد قدیمی در سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

امام زاده سید حمزه تبریز

تاریخ اولین احداث بقعه امامزاده سید حمزه تبریز به سال ۷۱۴ هجری قمری برمی‌گردد. بنای اولیه، پس از مرگ سید حمزه، توسط پسرش سید حسین احداث شد. سمت جنوب صحن، امام زاده مقبره و سمت مشرق و شمال آن، محل تدریس طلاب دینی است. در حرم امامزاده آیینه‌کاری و کتیبه‌ای از خط نستعلیق توجه هر بازدید کننده‌ای را به خود جلب می‌کند.

کلیسای مریم مقدس

کلیسای مریم بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین کلیسای تبریز به حساب می‌آید. این کلیسا در منطقه دیک باشی میدان نماز (کوروش بزرگ سابق) قرار گرفته و حالا محل برگزاری مراسم‌های ملی و مذهبی مسیحیان است. بنای اولیه این ساختمان به سال ۸۷۹ تا ۹۷۹ خورشیدی برمی‌گردد که براساس معماری و تزئینات کلیسا، قدمت آن را می‌توان به دوره ایلخانان مغول نسبت داد.

پس از زلزله سال ۱۱۵۸ خورشیدی با استناد به کتیبه کلیسا مریم مقدس به سبک معماری صفوی مورد بازسازی قرار گرفت.

بازدید از جاذبه های طبیعی شهر تبریز یکی از مهم‌ترین کارهایی است که باید در این شهر انجام دهید. در این بخش چند مورد از جاذبه های طبیعی شهر تبریز را به شما معرفی می‌کنیم.

روستای کندوان تبریز

در ۵۰ کیلومتری شهر تبریز یکی از دیدنی‌ترین جاذبه های تبریز واقع شده که بیش از هزار سال قدمت دارد. کندوان به‌دلیل سبک معماری کم‌نظیر در سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. روستای کندوان یکی از سه روستای صخره‌ای جهان به شمار می‌رود و تنها منطقه صخره‌ای است که نزدیک به ۱۲۰ خانواده در فضاهای صخره‌ای (لانه زنبوری) سکونت می‌کنند. این روستا به عنوان تنها نمونه زنده معماری صخره‌ای که زندگی در آن جریان دارد، در دنیا معرفی و شناخته می‌شود.

پارک تاریخی ائل گلی (شاه گلی)

پارک شاه گلی یکی از جاذبه‌های پرطرفدار و توریستی تبریز به‌شمار می‌رود. عمارت ایل گلی در زمان آق‌قویونلوها احداث شد و از آن به عنوان بزرگ‌ترین منبع ذخیره آب به منظور آبیاری باغ‌های مناطق شرقی تا دروازه تهران و تپلی باغ استفاده می‌شد. پارک شاه گلی در دوران صفویان گسترش یافت و در حکومت وقت پهلوی به شهرداری تبریز به عنوان یک گردشگاه عمومی واگذار شد. بهتر است بدانید که واژه (گُل) در زبان ترکی معنی شبیه (رودخانه) دارد.

یک دریاچه بزرگ با عمق ۱۲ متر در این پارک وجود دارد و حالا می‌توان در آن قایق‌سواری کرد. باغ و عمارت باشکوه شاه گلی در سال ۱۳۷۸ به لیست آثار تاریخ ملی اضافه شد.

موزه های تبریز

احتمالا شما هم به‌خوبی می‌دانید که تبریز به شهر اولین‌ها معروف است. موزه های تبریز هم از این قاعده مستثنی نیستند. خیلی از موزه‌هایی که در این شهر می‌بینید، به عنوان اولین موزه‌ها در حوزه فعالیتشان تاسیس شده‌اند و حرف‌های زیادی برای گفتن دارند. اگر قرار باشد یک راهنمای کامل تبریز ارائه کنیم، باید به موزه‌های متنوع تبریز اشاره شود که آثار ارزشمندی بی‌شماری را در دل خود جا داده‌اند.

در این بخش تعدادی از معروف ترین موزه های تبریز را به شما معرفی می‌کنیم اما باید بگوییم که موزه‌های دیدنی این شهر، به همین چند موزه محدود نمی‌شود و شما می‌توانید علاوه‌بر گزینه‌های زیر از موزه تاریخ طبیعی تبریز، موزه استاد بهتونی، موزه استاد شهریار، موزه تمبر، موزه ارامنه، خانه سفال تبریز و… نیز بازدید کنید.

 موزه صدا تبریز

موزه صدا در تبریز، یکی از شنیدنی‌ترین و دیدنی‌ترین جاهای تبریز است که در سال ۱۳۹۷، به عنوان اولین موزه تخصصی صدا در کشور تاسیس شد. این موزه در یک خانه قدیمی به اسم خانه تاریخی امیر پرویز تاسیس شده که مربوط به دوران قاجار است و خودش به‌تنهایی دیدنی‌های زیادی دارد. حالا فکرش را بکنید که این خانه تاریخی جذاب با نمایش ادوات موسیقی ایران و جهان، دریچه‌ای جادویی به دنیای گوش‌نواز موسیقی باشد.

موزه صدا بخش‌های مختلفی از جمله کتابخانه، کارگاه مرمت، تالار ادوات صوتی، سازهای مضرابی، تالار سازهای بادی، تالار سازهای زهی آرشه‌ای، تالار سازهای کوبه‌ای، تالار سازهای کلاویه‌دار، بخش کوبه‌ای و کلون‌ها، بخش زنگوله‌ها، آرشیو صوتی و عکس از نوازندگان، موسیقی‌دانان و خوانندگان است.

موزه آذربایجان شهر تبریز

موزه آذربایجان تبریز، بعد از موزه ملی ایران، دومین موزه برتر باستان‌شناسی کشور است. به‌همین‌خاطر با اطمینان می‌توان آن را به‌عنوان یکی از مهم تری جاهای دیدنی تبریز معرفی کرد. موزه آذربایجان شامل مجموعه کاملی از آثار باستانی پیش‌ازاسلام، آثار پس از اسلام، سکه‌های تاریخی و مهر، سنگ‌نگاره‌ها و آثار هنری مجسمه‌ساز تبریزی، احد حسینی است. این موزه همیشه پذیرای گردشگران ایرانی و خارجی زیادی است که دوست دارند اطلاعات بیشتری درباره دوران کهن و تاریخ ایران داشته باشند.

موزه عصر آهن شهر تبریز

موزه عصر آهن را می‌توان در لیست خاص‌ترین موزه های تبریز جا داد. این موزه، اولین موزه صحرایی ایران است که قدمت ۳۵۰۰ ساله دارد. سایت‌موزه عصر آهن، گورستان مدفن انسان‌هایی است که در دوران عصر آهن زندگی می‌کردند. این گورها در سال ۱۳۷۶ طی یک عملیات خاک‌برداری در یکی از مناطق تبریز کشف شدند که احتمالا قصیه آن سر دراز دارد. این موزه که کمی حال‌وهوای ترسناک دارد، شامل ۳۸ گور است که به خاطر ارزش بالای باستانی، در لیست آثار ملی کشور جا گرفته است.

موزه بازار و مشاغل تبریز

در بین موزه های تبریز، موزه بازار و مشاغل یک گزینه منحصربه‌فرد است. این موزه، اولین موزه تخصصی بازار است که در سال ۱۳۹۶ افتتاح شده و در آن تمام اشیا کاربردی و مهم اصناف مختلف بازار تبریز به نمایش گذاشته شده است. در این موزه می‌توانید لوازم کار شغل‌هایی مثل بزاری، تلگراف‌خانه، صرافی، دواخانه و… را از نزدیک ببینید. موزه بازار و مشاغل تبریز شکل‌وشمایل بازار قدیمی با ۱۲ حجره‌ کوچک‌وبزرگ را دارد و چند ساعتی شما را مهمان کوچه‌پس‌کوچه‌های بازار قدیمی می‌کند.

موزه شهرداری تبریز

موزه شهرداری تبریز، اولین ساختمان شهرداری کشور است که در یک عمارت قدیمی تاسیس شده. این موزه یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی تبریز است که آثار ارزشمندی در آن به نمایش گذاشته شده. موزه شهرداری تبریز از بخش‌های مختلفی مثل تالار دوربین‌های قدیمی، تالار دفاع مقدس، تالار فرش، تالار کفش تبریز، تالار صدا، تالار حکمت، تالار صنعت چاپ، تالار اسناد و اشیا متعلق به شهرداری، تالار خط و خوشنویسی و هنرهای معاصر تشکیل شده است.

موزه کارتون شهر تبریز

موزه کارتون یا موزه کاریکاتور تبریز، پنجمین موزه کارتون در جهان و تنها موزه کارتون ایران است. این موزه، بزرگ‌ترین آرشیو از آثار اصل کارتونی در سطح دنیا را دارد و گنجینه‌ای دیدنی از آثار بزرگ‌ترین کارتونیست‌های جهان را در خود جای داده. مجسمه‌های کارتونی در فضای موزه، گالری نمایش آثار کارتونی دنیا و نمایشگاه دائمی آثار هنرمندان، آرشیو کامل، کتابخانه و دفتر انجمن کارتونیتس‌های آذربایجان شرقی از جمله بخش‌های مختلف موزه کارتون هستند.

خانه های تاریخی تبریز

خانه تاریخی تفاوت زیادی با خانه‌های معمولی دارد. صدها نفر با صدها سرگذشت مختلف در این خانه‌ها زندگی کرده‌اند و تماشای آثار به‌جامانده از این زندگی‌ها مثل نفش کشیدن در هوای گذشته، هیجان‌انگیز و جذاب است. تبریز، دومین شهر پررونق از نظر خانه‌های تاریخی است. وقتی می‌گوییم دومین، یعنی تابه‌حال بیشتر از ۶۰۰ باب از خانه های تاریخی تبریز شناسایی شده و این کشف همچنان ادامه دارد. در این بخش از راهنمای جامع سفر به تبریز، شما را با چند تا از خانه های تاریخی و جاهای دیدنی تبریز آشنا می‌کنیم.

خانه استاد شهریار

خانه استاد شهریار یکی از جاهای دیدنی تبریز و خانه های تاریخی این شهر است که محل زندگی شهریار، شاعر مشهور حیدربابایه سلام، شاهکار ادبیات ترکی آذربایجانی بوده. این خانه در سال ۶۷ توسط شهرداری تبریز خریداری شد و تمام لوازم زندگی، دست‌خط‌ها، کتاب‌ها و یادگاری‌های شهریار برای بازدید عموم به نمایش گذاشته شد. اگر دوست داشته باشید شناخت بهتری نسبت به این شاعر مهم داشته باشید، بازدید از خانه استاد شهریار بهترین فرصت برایتان خواهد بود.

خانه پروین اعتصامی

پروین اعتصامی، شاعر مشهور معاصر در تبریز به دنیا آمد. در حال‌ حاضر بنای دو طبقه‌ای که این شاعر تا هفت سالگی در آن زندگی می‌کرده حفظ شده و به عنوان یکی از خانه های تاریخی تبریز در معرض بازدید عموم قرار گرفته. این خانه در اوایل دوران پهلوی ساخته شده و معماری منحصربه‌فردی دارد که به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه لاله

خانه لاله ای تبریز متعلق به دوران پهلوی است که متعلق به یکی از بنیان‌گذاران موزه در ایران بوده. این خانه تاریخی در تبریز، یک بنای دو طبقه زیبا با گچ‌کاری‌های دیدنی است که سراسر حیاط آن با گل‌های لاله، گل‌کاری شده. خانه لاله یکی از جاهای دیدنی تبریز است که رنگ‌های چشم‌نواز قرمز و زرد لاله‌ها در کنار تاریخ، حالتان را عوض می‌کند.

خانه حریری در شهر تبریز

خانه حریری را می‌توان به عنوان زیباترین خانه تاریخی تبریز معرفی کرد. این خانه که متعلق به دوران قاجار است، از حیاط اندرونی، بیرونی و دو بلوک خانه تشکیل شده است. سراسر خانه پر از نقاشی‌های دیواری به سبک دوره قاجار است. در بازدید از خانه حریری تبریز، نقش‌ونگارهای رنگارنگ به زبان تاریخ با شما صحبت می‌کنند و این تجربه‌ای که شاید برای هرکسی تکرار نشود.

خانه بهنام در شهر تبریز

در بین قدیمی ترین خانه های تاریخی تبریز، خانه بهنام حرف زیادی برای گفتن دارد. ساخت این خانه به اواخر دوره زندیه می‌رسد و همه فوت‌وفن‌های زیبایی‌های معماری، یکجا در آن جمع شده است. این بنای تاریخی در دوران ناصرالدین‌شاه با سبک‌وسیاق معماری قاجار بازسازی شد و در سال ۱۳۷۶ به لیست آثار ملی ایران راه پیدا کرد.